دومين راه حفظ وسلامتى بيت المال از آفتها نظارت وبازرسى دقيق مسؤ ولان نظام است .
سـدّ كـنـنـد. كـمـترين فايده چنين كارى اين است كه نخست از بروز هرگونه آفتى ـ در حد امكان ـ جـلوگيرى مى كند وآمار خيانت وحيف وميل كاهش مى يابد، ديگر اينكه در صورت بروز نارسايى در مصرف بيت المال ، در اولين فرصت ، اقدام ضرورى انجام مى گيرد و دست خائنان كوتاه مى شود.
اميرمؤ منان عليه السلام در اين راستا اين گونه رهنمود مى دهد :
بـه كـارهـاى كـارگزارانت رسيدگى كن و بازرسهاى درستكار و با وفا بر آنان بگمار، چرا كه بازرسى نهانى از كار آنها انگيزه امانتدارى وخوش رفتارى با مردم است .
ج ـ مجازات خائنان
مـجـازات شـديـد خـائنـان سوّمين راه حفظ اموال عمومى است ؛ زيرا سختگيرى ومجازات خائن ، درس عبرتى براى ديگران خواهد شد كه به فكر طغيان وخلاف نيفتند. على (ع ) در اين مورد نيز به مالك اشتر چنين مى فرمايد:
اگـر يـكـى ازآنـان دست به خيانتى گشود وگزارش جاسوسان تو برآن خيانت همداستان بود، بـديـن گـواه بسنده كن وكيفر او را با تنبيه بدنى بدو برسان وآنچه به دست آورده بستان ، سپس او را خوار بدار وخيانتكار شمار و طوق بدنامى را در گردنش درآر.
خـائنـان بـه امـوال عـمـومـى در نـظـر گـرفـت : تـنـبـيـه بـدنـى ، بـاز پـس گـيـرى اموال غارت شده ، جبران آنچه از دست رفته ، معرفى او به عنوان خائن ، پرونده سازى وبدنام كـردن او تـا ديـگـران او را بـه كـار نـگـمـارنـد. به اميد آن كه راههاى بهترى نيز براى حفاظت اموال عمومى طرح وعملى شود.
رشوه
يكى از پديده هاى ناهنجار اقتصادى كه گريبانگير بيشتر جوامع انسانى است ، (رشوه خوارى )مـى بـاشـد كـه بـسـان آفتى ويرانگر، تاروپود قانون ومقررات را ازهم گسيخته وسبب هرج ومرج مى گردد.
مفهوم رشوه
رشوه ،آن مزد ومالى است كه براى از بين بردن حقّ دهند، يا جهت حقّ نمودن باطلى دريافت نمايند و(رَشا) يعنى رشوه داد، منحرف كرد.) (421) رشـوه بـه دوقسمِ رشوه در حكم وقضاوت و رشوه براى راه افتادن كارو تسريع درآن ، تقسيم مـى شود؛ رشوه درحكم ، براى دهنده وگيرنده آن حرام بوده ودر روايات ازآن به عنوان كفر به خدا و رسول ، يادشده است .
چنانكه امام صادق عليه السلام به عمار بن مروان فرمود:
گـرفـتـن آن ، حـقّ نـيـسـت ، يـعـنـى اشـكـال كـار در گـيـرنـده رشـوه اسـت كـه اءكـل مـال بـه بـاطـل مـى كـنـد؛ دربـعـضـى ازروايـات هم مى بينيم ، با چنين رشوه گرفتنهايى بـرخـورد شـده اسـت ؛ يـكـى از فـرمـانـداران پـيـامـبراكرم صلى الله عليه وآله رشوه اى را در شكل هديه گرفت . حضرت به او اعتراض كرد وفرمود:
چـگـونـه آنـچـه را حـقّ نـيـسـت ، مـى گـيـرى ؟او پـاسـخ داد : اى رسول خدا!آنچه من گرفتم ، هديه بود.
پـيـامـبـر(ص ) فـرمـود: تـوگـمـان مى كنى اگر يكى از شما درخانه اش بنشيند وكار گزار ما نباشد، مردم چيزى به او هديه خواهند داد؟ (424) اميرالمؤ منين عليه السلام نيز حقيقت اين نوع رشوه را چنين بيان مى فرمايد:
شخصى در شب ، نزد ما آمد، باارمغانى درظرف سربسته وحلوايى كه من آن را دشمن داشته ، به آن بدبين بودم ، بطورى كه گويا باآب دهان ياقى ء مار خمير شده بود.
زشـتـى رشـوه سـبـب مـى شـود كه رشوه خوار ورشوه دهنده از نامهايى مانند هديه ، تعارف ، حق وحـسـاب ، حـق زحـمـت و انـعـام ، اسـتـفـاده كنند؛ ولى روشن است كه اين تغيير نامها به هيچ وجه ، تغييرى در ماهيت وزشتى رشوه نمى دهد.
حـرام خـوارى ورواجِ رشـوه دادن و رشـوه خـوردن پـيـامدها ومفاسد زيادى دارد كه در زير به چند نمونه از آنها اشاره مى كنيم :
الف ـ فساد مالى وادارى
ومـلت رابـه خـاك سـيـاه نـشـاند. چنان كه در رويارويى امام حسن مجتبى عليه السلام بامعاويه ، سـرداران لشـكـر او بـا رشـوه هـاى مـعاويه ، بانيروهاى تحت امر خويش به معاويه پيوستند و بـديـن وسـيـله سـپـاه امـام را در بـرابـر نـيـروهـاى مـعـاويـه متزلزل كردند و شد آنچه نبايد مى شد.(430)
ب ـ نقض قوانين وحقوق اجتماعى
قـانـون و عـدالت جـز نـامـى بـاقى نخواهد ماند، متخلّفين ومتجاوزين به حقوق وقوانين اجتماع از اجـراى قـانـون وعـدالت نمى هراسند ، وستمديدگان ومحرومان اجتماع هم از اجراى آن ماءيوسند؛ زيـرا مـى دانـنـد با تهيدستى كسى به فرياد آنهانخواهد رسيد. حضرت على عليه السلام مى فرمايد:
سـزاوار نـيست بخيل ،برناموس ، جان ، غنيمتها واحكام مسلمانان ، ولايت يابد وامامت آنان راعهده دار شـود وسـزاوار نـيـسـت كـسـى كـه درحـكـم رشـوه مـى گـيـرد بـرمـسـلمـانان ولايت يابد، تاحقوق راپايمال كند وآن را چنانكه بايد به صاحب حق نرساند.
با شيوع (رشوه خوارى ) و(رشوه پردازى )ديگر سنگ روى سنگ بند نمى شود وهيچ گونه تضمينى براى اجراى هيچ قانونى باقى نمى ماند.
ج ـ سنگدلى
شـن خـوردن مـال حـرام اسـت كـه چـون سـمـّى كـشـنـده حـيـات مـعـنـوى دل رانـابودمى كند وآن را چون سنگى جامد وسخت مى گرداند كه ديگر هر گونه سخن حقّ وپند وانـدرزى رانـمـى پـذيـرد وآه وناله هيچ مظلومى در او اثر نمى كند. چنانكه سخن امام حسين عليه السلام بر آن تصريح داشت (432) افـرادى هـسـتـنـد كـه وقـتـى كـارى را كـه مى دانند صد درصد گناه است شروع مى كنند، در وهله اوّل از ايـن كـار ناراحت هستند ولى كم كم باگناه و رشوه انس مى گيرند وديگر ناراحت نيستند و گـاهـى كـار بـه جـايـى مـى رسـد كـه آن را وظـيـفـه خـود بـلكـه وظـيـفـه ديـنـى خـود مـى پندارند.(433)
د ـ قبول نشدن دعا وعبادت
رشوه يكى از موانع قبولى دعا وعبادت است . رسول اكرم صلّى اللّه عليه وآله فرمود:
كـسـى كـه لقـمـه حـرامـى بـخـورد تـا چـهـل شـب نـمـازش قـبـول و تا چهل روز دعايش مستجاب نمى شود وهر گوشتى كه در بدن او از حرام روييده شود، پس آتش به آن سزاوارتر است .
كـسـى كـه گـوشـتـش از حـرامـخـوارى رويـيـده بـاشـد،داخـل بـهـشـت نخواهد شد و دوزخ براى او سزاوارتراست .
يك نكته
اگـر گـفـتـن حـقّ متوقّف بر دادن رشوه باشد، اسلام اجازه داده است براى جلوگيرى از ضرر و رسـيـدن بـه حـق ، انـسان رشوه بدهد، (438)ولى در اين صورت باز هم گرفتن رشوه حرام است . امام خمينى قدّس سرّه مى فرمايد:
(گـرفتن رشوه ودادن آن اگر منجرّ به حكمِ باطل گردد، حرام است ولى اگر كسى رسيدن به حـقـش مـتوقف بر پرداخت رشوه به قاضى باشد براى وى جايز است ، امّا براى گيرنده رشوه حرام مى باشد.) (439)
قبل از برشمردن آثار فردی، تذکر این نکته لازم است که پیامدهای فردی رشوه خواری همان آثاری است که در روایات، برای مطلق حرام خواری ذکر گردیده و از آنجا که ما حُرمت رشوه را بیان کردیم، پیامدهای مذکور در این روایات شامل فرد رشوه خوار نیز می شود. اکنون به برخی از این آثار اشاره می کنیم:
1. قساوت و سنگدلی
رشوه از مصادیق بارز «اکل مال به باطل» بوده و کسبی حرام محسوب می شود. خوراک و تغذیه انسان، به منزله بذری است که در زمین ریخته می شود؛ پس اگر آن خوراک و تغذیه، پاکیزه و حلال باشد، اثرش در قلب که به منزله سلطان بدن است، ظاهر می شود و از اعضا و جوارحش جز خیر و نیکی تراوش نمی کند؛ امّا اگر خوراک و تغذیه اش پلید و حرام باشد، آثار زیانبار معنوی در قلب آدمی دارد. خوردن مال حرام چون سمّی کشنده، حیات معنوی قلب را نابود می کند و آن را کدر و تیره و چون سنگی سخت می گرداند و در اثر قساوت و ظلمت، امید خیری به او نخواهد بود و دیگر هیچ گونه سخن حق و پند و اندرزی را نمی پذیرد و آه و ناله هیچ مظلومی در او اثر نمی کند.
در یکی از خطبه های امام حسین علیه السلام خطاب به لشکریان یزید چنین آمده است: «وَیْلَکُمْ مَا عَلَیْکُمْ ان تُنْصِتُوا اِلَیَّ فَتَسْمَعُوا قَوْلِی وَاِنَّمَا اَدْعُوکُمْ اِلَی سَبِیلِ الرَّشَادِ فَمَنْ اَطَاعَنِی کَانَ مِنَ الْمُرْشَدِینَ وَمَنْ عَصَانِی کَانَ مِنَ الْمُهْلَکِینَ وَکُلُّکُمْ عَاصٍ لِاَمْرِی غَیْرُ مُسْتَمِعٍ قَوْلِی فَقَدْ مُلِئَتْ بُطُونُکُمْ مِنَ الْحَرَامِ وَ طُبِعَ عَلَی قُلُوبِکُمْ؛ وای بر شما! چرا ساکت نمی شوید تا گفتارم را بشنوید! همانا من شما را به راه هدایت و رستگاری فرا می خوانم، هر کس از من پیروی کند، سعادتمند است و هر کس نافرمانی ام کند از هلاک شدگان است، شما همگی نافرمانی ام می کنید و به سخنم گوش نمی دهید، آری شکمهای شما از حرام پُر و بر قلبهایتان مهر زده شده است.»
افرادی هستند که وقتی به گناه بودن کاری مانند رشوه اطمینان کامل دارند، آن را شروع می کنند، در ابتدا از این کار ناراحت هستند، ولی کم کم با رشوه انس می گیرند و دیگر ناراحت نیستند و گاهی کار به جایی می رسد که آن را وظیفه خود، بلکه وظیفه دینی خود می پندارند.
2. قبول نشدن دعا و عبادت
رشوه، یکی از موانع قبولی دعا و عبادت است. پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله می فرمایند: «اِنَّ الْعَبْدَ لَیَرْفَعُ یَدَهُ اِلَی اللّهِ وَمَطْعَمُهُ حَرَامٌ فَکَیْفَ یُسْتَجَابُ لَهُ وَهَذَا حَالُهُ؛ همانا بنده دستش را [برای دعا[ به درگاه خدا بالا می برد در حالی که خوراکش حرام است. با چنین حالی، چگونه دعایش مستجاب می شود؟»
و نیز فرمودند: «مَنْ اَحَبَّ اَنْ یُسْتَجَابَ دُعَاؤُهُ فَلْیُطَیِّبْ مَطْعَمَهُ وَمَکْسَبَهُ؛ هر کس دوست دارد دعایش مستجاب شود، باید آنچه را می خورد و کسب می کند، پاکیزه نماید.»
3. سختی حساب و عذاب اخروی
کسی که در جمع کردن ثروت توجهی به حلال و حرام نکرده و با رشوه خواری ثروت اندوخته و روزی خویش را به دست آورده است، در این دنیا در دوزخی از آه یتیمان و درماندگان زندگی می کند که در آخرت به جهنمی پاینده تبدیل شده و هلاکش می گرداند.
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله می فرمایند: «لاَ یَدْخُلُ الْجَنَّةَ مَنْ نَبَتَ لَحْمُهُ مِنَ السُّحْتِ النَّارُ اَوْلی بِهِ؛ کسی که گوشتش از حرام روییده باشد، داخل بهشت نخواهد شد و دوزخ برای او سزاوارتر است.»
در روایتی دیگر از پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله آمده است که حضرت حق می فرماید: «مَنْ لَمْ یُبَالِ مِنْ اَیِّ بَابٍ اکْتَسَبَ الدِّینَارَ وَالدِّرْهَمَ لَمْ اَبَالِ یَوْمَ الْقِیَامَةِ مِنْ اَیِّ اَبْوَابِ النَّارِ اَدْخَلْتُهُ؛ هر کس باکی نداشته باشد که دینار و درهم را از کجا به دست می آورد، من هم روز قیامت باکی ندارم که او را از کدام در وارد آتش جهنم کنم.»
و نیز در روایات آمده است که: «زن و فرزندان آدمی در روز قیامت به او می آویزند و او را در موقف حضور پروردگار باز می دارند و می گویند: پروردگارا! حق ما را از این شخص بستان! به درستی که ما جاهل به احکام شریعت بودیم و او ما را تعلیم نکرد و غذای حرام به ما خورانید و ما عالم به آن نبودیم.»
ما مِن قَومٍ يَظهَرُ فيهِمُ الرِّبا إلّا اُخِذُوا بِالسِّنَهِ وَ ما مِن قَومٍ يَظهَرُ فيهِمُ الرُّشا اِلّا اُخِذُوا بِالرُعب
از رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم نقل شده که فرمود:
هيچ قومی نيست كه ربا در ميان آنها شايع شود مگر اين كه مبتلا به قحطی شوند و هيچ قومی نيست كه رشوه در ميان آنها رايج شود مگر اين كه دچار ترس و وحشت شوند.
لطفا برای بهبودی وبلاگ نظر بدهید و اگر مطلبی دارید که مفید است به abdekhodam@yahoo.com ایمیل کنید تا با نام خودتان در وبلاگ درج شود ، با تشکر ، یا علی .
تبادل
لینک هوشمند
برای تبادل
لینک ابتدا ما
را با عنوان
تحفۀ هوشیاری و آدرس
tohfeyehushyari.LoxBlog.Com
لینک
نمایید سپس
مشخصات لینک
خود را در زیر
نوشته . در صورت
وجود لینک ما در
سایت شما
لینکتان به طور
خودکار در سایت
ما قرار میگیرد.
آمار
وب سایت:
تبادل
لینک هوشمند
